“Yue guang zu” (“Gia tộc ánh trăng”) là thuật ngữ chỉ những người trẻ độc thân ở Trung Quốc luôn bị “cháy túi” vào cuối mỗi tháng hoặc có cuộc sống sinh hoạt chật vật chỉ dựa vào tiền lương.
Eric Hsu nhớ lại khoảng thời gian khi còn 10 ngày nữa mới đến thời điểm anh được lĩnh lương mà trong túi chỉ còn lại vỏn vẹn 32 USD. Tệ hơn, Hsu không có một khoản tiền tiết kiệm nào cả.
“Tôi đã dùng số tiền còn lại để mua những ổ bánh mì gối và ăn chúng vào tất cả các bữa trong ngày cho đến khi nhận lương.” – Eric Hsu kể lại.
″Đôi khi tôi nghĩ, tôi kiếm cũng không phải ít tiền cho lắm. Tôi thực sự nghĩ rằng mình đang có thu nhập ở mức trung bình cao. Nhưng tháng nào tôi cũng vẫn cảm thấy mình thực sự nghèo.”
Hsu nằm trong một nhóm những lao động trẻ tuổi và độc thân ở Đài Loan, được gọi là “yue guang zu – gia tộc ánh trăng”. Thuật ngữ này mô tả những người trẻ tuổi chi tiêu hết số lương hàng tháng của mình thay vì tiết kiệm như những thế hệ trước, thậm chí họ còn vay nợ để chi trả cho những nhu cầu của bản thân. Hoặc như Hsu mô tả, “Tiền vào tay trái và đi ra tay phải.”
Giáo sư Chung Chí Niên, chuyên gia về xã hội học kinh tế ở trường Đại học Bách khoa Hong Kong, cho biết thuật ngữ này có nguồn gốc từ Đài Loan nhưng hiện thường được sử dụng ở Trung Quốc đại lục và Hong Kong để mô tả về thế hệ trẻ.
Theo một báo cáo địa phương, ước tính có khoảng 40% người trẻ độc thân ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến có lối sống “vung tiền” để thỏa mãn bản thân mà không cần suy nghĩ về việc tiết kiệm.
“Hành vi này rất khác so với thế hệ cha mẹ của họ, những người tiết kiệm từng xu mà họ có. Còn thế hệ trẻ tiêu từng xu họ có.” – Giáo sư Chung cho biết.
Theo ông Chung, chi phí sinh hoạt ngày càng tăng khiến nhiều người có nguy cơ gia nhập “gia tộc ánh trăng”, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Trong khi tỷ lệ lạm phát 2,4% của Đài Loan thấp hơn nhiều so với nhiều nơi trên thế giới, giá tiêu dùng và chi phí thực phẩm vẫn tăng.
Với A-Jin, 34 tuổi, một nhân viên làm việc trong lĩnh vực dịch vụ, các chi phí cố định như bảo hiểm, tiện ích và đi lại đã chiếm hơn một nửa mức lương 30.000 Đài tệ (khoảng 985 USD) mỗi tháng của cô.
“Tôi sẽ chỉ còn lại 10.000 Đài tệ một tháng để thanh toán cho thực phẩm và các chi phí khác. Ăn uống ở ngoài hiện có giá khoảng 300 Đài tệ một ngày. Tôi không có cách nào để tiết kiệm.” – A-Jin nói.
“Nếu trường hợp khẩn cấp xảy ra với tôi, chẳng hạn như tai nạn xe hơi – tôi sẽ không có tiền mặt để giải quyết vấn đề.”
Nội dung chính
Không chỉ lạm phát
Đối với nhiều người trẻ thuộc “gia tộc ánh trăng”, chính tâm lý “chỉ sống một lần trên đời” đang khuyến khích họ chi tiêu hết những gì họ có thể để chiều chuộng bản thân – ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc mắc nợ.
Kể từ khi Hsu bắt đầu đi làm cách đây 10 năm, chàng kỹ sư xây dựng 38 tuổi này đã phải vật lộn tích lũy tiền tiết kiệm để trả các khoản nợ thời sinh viên của mình.
“Thay vì tiết kiệm số tiền còn lại vào cuối tháng, tôi quyết định trả hết các khoản nợ của mình.”
Tuy nhiên, sau khi một chấn thương đầu gối nghiêm trọng xảy ra khiến Hsu phải nghỉ việc không lương trong hai tuần, anh nhận ra mình không thể tự nuôi sống bản thân.
“Trước đây tôi từng nghĩ rằng, tôi có thể sử dụng thẻ tín dụng để thanh toán mọi thứ và làm cho cuộc sống của tôi dễ dàng hơn, tại sao không?”
Hsu đã có tới 4 thẻ tín dụng, chi gần 70% tiền lương mỗi tháng để trả những khoản nợ đó và anh chỉ còn lại rất ít để tiết kiệm. Hsu thừa nhận rằng trong khi một nửa khoản nợ của anh là dành cho các chi phí cần thiết hàng ngày, thì nửa còn lại là do “những lựa chọn và mong muốn về lối sống” của Hsu.
Hsu cho biết: “Tôi đã để tiền vuột khỏi tầm tay và từng nghĩ rằng ‘tôi sẽ mua một chiếc ô tô khi tôi có thẻ tín dụng’. Với mua sắm trực tuyến, bạn tiếp xúc với rất nhiều thứ bạn có thể mua và thực tế là bạn có thể mua hàng quá dễ dàng.”
“Hạnh phúc nhỏ bé nhưng rất chắc chắn”
Giáo sư Chung cho biết, khái niệm “gia tộc ánh trăng” phản ánh sự vỡ mộng mà giới trẻ cảm nhận về cuộc sống ngày nay. Nó giống như các thuật ngữ khác đã trở nên phổ biến ở Trung Quốc trong hai năm qua, chẳng hạn như “tang ping” (nằm thẳng cẳng và mặc kệ đời) và “bai lan” (thờ ơ với thời cuộc).
Ông Chung nói thêm: “Trong bối cảnh khu vực Đông Á, cha mẹ của nhóm “gia tộc ánh trăng” đã trải qua quá trình công nghiệp hóa rất thành công và hoàn thành các mục tiêu trong cuộc sống của họ. Nhưng có một thực tế khác đối với thế hệ ngày nay. Họ nhìn thấy thành công của cha mẹ mình, nhưng đơn giản là không thể đạt được điều đó. Có một khoảng cách rất lớn giữa kỳ vọng và thực tế.”
“Gia tộc ánh trăng” tồn tại chủ yếu là do giới trẻ Đài Loan không còn có thể sở hữu nhà nữa – do thiếu nhà ở giá rẻ, ông Chung cho biết.
Theo UN Habitat, nhà ở được coi là giá cả phải chăng khi tỷ lệ giá nhà trên thu nhập là 3,0 trở xuống. Để so sánh, tỷ lệ hiện tại của Đài Loan nói chung là 9,6 và 15,7 ở thành phố Đài Bắc nói riêng.
“Kỳ vọng mua được nhà riêng, kết hôn và xây dựng gia đình riêng giờ đây đã trở nên quá xa vời. Những người trẻ tuổi thà từ bỏ giấc mơ đó và tiêu tiền vào những thứ mà họ chắc chắn sẽ có được ngày hôm nay.” – Ông Chung nói.
Những thứ này được gọi là “xiao que xin” – có nghĩa là “hạnh phúc nhỏ nhưng rất chắc chắn” trong tiếng Quan Thoại.
Ông Chung giải thích: “Đó có thể là bất cứ thứ gì, từ việc mua một tách cà phê từ Starbucks, đến một chuyến du lịch nước ngoài – những thứ sẽ mang lại cho bạn cảm giác hạnh phúc nhỏ nhoi để bù đắp cho việc đánh mất một mục tiêu lớn trong cuộc sống.”
Hsu có chung quan điểm, nhắc lại một câu nói phổ biến ở Đài Loan mô tả tình trạng hiện tại: “Nhà không phải để ở, mà là để đầu tư.”
“Một căn hộ ba phòng ngủ hiện có giá 20 triệu Đài tệ. Tôi cần tiết kiệm bao lâu với mức lương hàng năm là 720.000 Đài tệ? Bạn sẽ chỉ nghiêm túc làm điều gì đó nếu bạn có mục tiêu rõ ràng. Nếu không có khả năng mua nhà, nó giống như ‘Làm ra tiền cũng vô ích nếu bạn không tiêu nó’.” – Hsu nhấn mạnh.
Không có mục tiêu dài hạn
A-Jin cho biết cô không có mục tiêu tài chính hay mục tiêu cuộc sống dài hạn nào và đã “hoàn toàn từ bỏ” dự định mua nhà riêng.
“Miễn là tôi có thức ăn và cái bụng của tôi có thể no, tôi sẽ không chết. Đối với tôi thế là đủ. Mọi mục tiêu khác ngoài tầm với, nên tôi chỉ nghĩ làm thế nào để có thể đối xử tử tế hơn với chính bản thân mình, vậy thôi.”
Đối với Hsu, anh cho rằng những ngày khó khăn nhất đã ở lại phía sau. Sau những gì đã trải qua, hai năm trước, anh quyết định hủy thẻ tín dụng của mình hai năm trước và cam kết tiết kiệm một phần ba tiền lương mỗi tháng.
Tuy nhiên, Hsu vẫn coi mình là một phần của “gia tộc ánh trăng” vì anh vẫn không chắc liệu mình có thể sống sót sau một trường hợp khẩn cấp khác hay không.
“Tôi vẫn chưa có mục tiêu tài chính dài hạn nào… Ưu tiên của tôi là thanh toán nốt số nợ thẻ tín dụng còn lại. Tôi sợ sẽ bị đói trở lại. Không biết liệu mình có đủ tiền mua thức ăn cho đến ngày lĩnh lương tiếp theo hay không là một trạng thái rất đáng sợ.”
Yến Anh-Theo cnbc
